Początki szachów w Legnicy

 

Marek Żak, Kluby sportowe powojennej Legnicy (1945 – 1948/1949)

Legnicki Klub Szachistów

28 I 1948 r. odbyło się zebranie organizacyjne „Legnickiego Klubu Szachistów 1948” – w skład komitetu organizacyjnego weszli: Stefan Kolf, Stefan Fluder, Juliusz Jaszczuk i Karol Pitka²⁵⁷. W trakcie zebrania wybrano tymczasowy zarząd w składzie: Longin Walentynowicz (prezes), Wacław Michalski (sekretarz), K. Pitka (skarbnik) i S. Fluder (kierownik drużyny). Jak zapisano w protokole z tego zebrania: „Celem Klubu jest gra w szachy, urządzanie turniejów szachowych w mieście Legnicy, propaganda i nauka gry szachowej wśród najszerszych mas”²⁵⁸. Jego ówczesną siedzibą był lokal przy ul. Panieńskiej [ul. Najświętszej Marii Panny], należący do jednego z członków klubu – Stanisława Maćkówki (cukiernia „Maćkówka”)²⁵⁹.

Na walnym zebraniu członków klubu z 28 IV 1948 r. wybrane zostały nowe władze stowarzyszenia: S. Fluder (prezes), S. Maćkówka (wiceprezes), W. Michalski (sekretarz), K. Pitka (skarbnik) i J. Jaszczuk (kierownik drużyny)²⁶⁰. We wrześniu 1948 r. opiekę nad klubem objął Okręgowy Związek Cechów w Legnicy²⁶¹. Pozwoliło to wymiernie rozwinąć jego działalność – przeznaczono na ten cel urządzoną salę w Domu Rzemiosła oraz roczną subwencję w wysokości 20 000 zł²⁶². Jednocześnie stanowisko wiceprezesa klubu objął prezes Okręgowego Związku Cechów w Legnicy Franciszek Zasieczny, a jego nazwę zmieniono na „Legnicki Klub Szachistów Okręgowego Związku Cechów”²⁶³.

Klub został też oficjalnie zarejestrowany²⁶⁴. W rejestrze stowarzyszeń i związków Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu zaewidencjonowano go pod datą 28 XII 1948 r. (nr 165). Wśród jego założycieli zapisano następujące osoby: S. Kolf, S. Fluder, Leon Fluder, J. Jaszczuk, K. Pitka, L. Walentynowicz, A. Humeńczuk, W. Michalski, Henryk Romała, Paweł Goldminc, Emil Dyakow, S. Maćkówka, Tadeusz Maćkówka, Marian Chrzanowski, Hieronim Ogrodowczyk i Władysław Dziwak. W skład zarządu wchodzili wówczas: S. Fluder, F. Zasieczny, J. Jaszczuk i K. Pitka. Jego siedziba znajdowała się w Rynku 27²⁶⁵.

W lutym 1949 r. legnicki klub liczył 34 członków. Jego zawodnicy aktywnie działali na scenie szachowej całego regionu. Toczyli pojedynki z zespołami szachowymi z innych miast – w ciągu pierwszego roku działalności zorganizowali 8 meczów międzymiastowych, z których 5 wygrali, 2 zremisowali i tylko raz odnieśli porażkę²⁶⁶. Spotykali się także z szachistami radzieckimi. W lipcu 1948 r. „Wrocławski Kurier Ilustrowany” pisał:

Sukcesy osiągnięte przez czołowych graczy legnickich w spotkaniach z szachistami radzieckimi spowodowały zaproszenie reprezentacji Legnicy na mecz do Wrocławia, w dn. 4 lipca rb. Gracze legniccy potwierdzili w pełni swoją reputację (…)²⁶⁷.

Głośno było też o pierwszym turnieju o mistrzostwo klubu, w którym oprócz 8 legniczan, udział wziął mistrz radziecki Kaj, należący „(…) do elity szachistów radzieckich”. Po pasjonującym pojedynku musiał uznać wyższość reprezentanta miasta – P. Goldminca²⁶⁸. Natomiast w listopadzie 1948 r. zorganizowany został turniej szachowy o mistrzostwo Legnicy na rok 1948/49. Patronat nad nim objął prezydent miasta, a pula nagród wyniosła ponad 60 tysięcy zł²⁶⁹. Co warto również odnotować, że udział w nim wzięło aż 40 zawodników, w tym 1 kobieta²⁷⁰.

W dniach 1 – 6 I 1949 r. odbył się w Legnicy turniej szachowy o mistrzostwo Dolnego Śląska, będący turniejem eliminacyjnym przed mającymi się odbyć w lutym w Katowicach mistrzostwami szachowymi w Polsce. Województwo dolnośląskie miało na nich reprezentować 3 najlepszych zawodników (plus jeden zawodnik, który zapewnił sobie udział wcześniej)²⁷¹. Organizatorem zawodów był Legnicki Klub Szachistów, którego działania wsparły finansowo władze miasta i powiatu. Miejska Rada Narodowa w Legnicy uchwaliła przekazać na ten cel 5 000 zł²⁷², a Powiatowa Rada Narodowa zobowiązała się „(…) zakupić puchar z odpowiednim napisem, jako Nagrodę Przechodnią w turnieju szachowym (…)”²⁷³. Uroczystego otwarcia zawodów w siedzibie klubu dokonał prezydent miasta. Udział w nim wzięło 12 graczy z następujących miast: Wrocław (Błaszczak, Galecki, Chędzyński i Stachnik), Legnica (Fluder, Jaszczuk i Goldminc), Dzierżoniów (Nath), Jelenia Góra (Dzierkacz), Świdnica (dr Regulski), Jawor (Mingajło) i Żary (Jonisz)²⁷⁴. Wśród legniczan początkowo najlepiej radził sobie P. Goldminc²⁷⁵, jednak ostatecznie zajął on ex aequo trzecie miejsce. Tuż przed nim (drugi) był inny reprezentant miasta – J. Jaszczuk²⁷⁶. W ramach uroczystego zakończenia turnieju odbyła się m.in. zabawa taneczna²⁷⁷. Na podsumowanie zawodów pozwolił sobie korespondent „Słowa Polskiego”:

Turniej legnicki jest w skali ogólnopolskiej drugim tego rodzaju po zeszłorocznych mistrzostwach Pomorza. Turniej był dobrze zorganizowany oraz bardzo ciekawy i atrakcyjny ze względu na wysoki poziom uczestniczących w nim graczy, którzy rzeczywiście są najlepszymi w okręgu²⁷⁸.

W lutym urządzono natomiast kolejny turniej szachowy o mistrzostwo klubu. Wzięło w nim udział 20 szachistów²⁷⁹. Zawody miały także wyłonić sześcioosobową reprezentację miasta na drużynowe mistrzostwa Polski w Katowicach²⁸⁰. Zwycięstwo w nich odniósł S. Fluder, drugie miejsce zdobyli ex aequo P. Goldminc i A. Humeńczuk, a na najniższym stopniu podium stanął junior Milewski²⁸¹. O ówczesnej sile klubu świadczył fakt, że region dolnośląski na turnieju w stolicy Górnego Śląska reprezentować miały dwie drużyny – z Legnicy i z Wrocławia²⁸². Jednocześnie rozgrywano też mecze z zespołami szachowymi z innych miast i np. w maju 1949 r. legniccy gracze odnieśli zwycięstwo nad rywalami z Żar²⁸³. Rozegrali też mecz z drużyną z Wrocławia „(…) na 12 szachownicach”²⁸⁴.

W czerwcu 1949 r. do udziału w ogólnopolskich drużynowych mistrzostwach szachowych została wytypowana reprezentacja klubu w składzie: Goldminc, Jaszczuk, Mingajło, Humeńczuk, Jonisz, Fluder i Miecznikowski²⁸⁵. Legniccy szachiści, stając w szranki z drużynami z Bytomia, Gliwic, Poznania, Świdnicy i Wrocławia, stoczyli bój w półfinałowych rozgrywkach drużynowych o mistrzostwo Polski południowo-zachodniej, zajmując tam wysokie drugie miejsce²⁸⁶. Natomiast w opinii wystawionej wówczas klubowi, legnickie władze pisały:

klub prowadzi dużą aktywność na terenie miasta, organizując szereg imprez szachowych oraz stara się o umasowanie gry w szachy w szerokich masach społeczeństwa i młodzieży. Zarząd Klubu składa się z dość uświadomionych społecznie i politycznie członków287 [pisownia oryginalna].

We wrześniu 1949 r. na walnym zebraniu członków klubu legniccy szachiści podjęli decyzję o fuzji z legnicką „Spójnią”. Jak pisano na łamach „Słowa Polskiego”:

Wobec pogarszającej się opieki Okręgowego Związku Cechów, do którego do tej pory należał Klub Szachistów, zebrani postanowili jednogłośnie połączyć się z ZKS „Spójnia”, delegując do zarządu „Spójni” ob. Jaszczuka i ustalając nazwę klubu na „Legnicki Klub Szachistów Spójnia”²⁸⁸.

Sami szachiści nie zwalniali tempa. Już 23 IX 1949 r. klub zorganizował błyskawiczny turniej szachowy, z którego dochód przeznaczono na odbudowę Warszawy²⁸⁹, a w planach mieli zawody szachowe pomiędzy Górnym a Dolnym Śląskiem, w których wedle organizatorów mogłoby wziąć udział nawet 50 zawodników²⁹⁰. Pod koniec października drużyna legnickich szachistów wyjechała z kolei na finałowe rozgrywki drużynowe mistrzostw szachowych Polski²⁹¹. Tam jednak musieli uznać wyższość najlepszych graczy w kraju²⁹².

Pod koniec roku zorganizowano natomiast po raz kolejny turniej szachowy o mistrzostwo Legnicy²⁹³. Odbył się on w świetlicy „Spójni” przy ul. Wrocławskiej 6, gdzie znajdowała się także siedziba klubu szachowego²⁹⁴.

* całość z przypisami w oryginale: LEGNICKI ALMANACH -Rocznik historyczny; str 214-219

zobacz też:

• Stefan Fluder – historia legnickich szachów
• historia legnickich, szachowych startów seniorskich i juniorskich